Katastrofalne zjawiska przyrodnicze są zjawiskiem częstym i wszechobecnym. Niemal nieustannie dochodzą do nas wieści na ich temat za pośrednictwem mediów lub, co gorsza, sami jesteśmy świadkami różnych nieszczęść wywoływanych przez siły przyrody.

        Powinniśmy mieć świadomość, że ludzie czasem sami prowokują przyrodę. Gwałtowna urbanizacja i industrializacja, połączona z niewłaściwym zagospodarowaniem ziemi, uszczuplaniem zasobów naturalnych, zanieczyszczeniem gleb, powietrza, rzek i oceanów. Wszystkie te działania sprzyjają powstawaniu przyszłych zagrożeń i katastrof.

Istnieje wiele definicji i klasyfikacji zagrożeń i katastrof naturalnych. Na ogół są one określane jako wydarzenia skoncentrowane w czasie i przestrzeni podczas których dochodzi do strat ludzkich i materialnych. Ich zakres i charakter jest różny - od takich, które można przewidzieć do całkowicie nieoczekiwanych, od spowodowanych czynnikami naturalnymi do wspomaganych działalnością człowieka itd. Stopień ich natężenia i niszczące skutki określa się z reguły liczbą ofiar, ilością osób dotkniętych żywiołem, bądź szacunkiem strat ekonomicznym.

Jedna z klasyfikacji zagrożeń dzieli je na pięć głównych grup: geologiczne (trzęsienia Ziemi, wulkanizm, ruchy masowe, tsunami, erozja), hydrologiczne (powodzie, susze, lawiny itp.), oceanologiczne (powodzie w strefie przybrzeżnej, zmiany poziomu morza, zanieczyszczenia akwenów itp.), meteorologiczne (sztormy, cyklony, zawieje śnieżne itp.) oraz związane z pokrywą wegetacyjną (pożary, pustynnienie, szarańcza).

W okresie pomiędzy 1947 a 1967 rokiem w wyniku tych katastrof na Ziemi zginęło około 450 000 ludzi. Tę przerażającą statystykę pogorszyła znacznie ogromna ilość ofiar tsunami w południowo - wschodniej Azji. To znacznie więcej ofiar niż w trakcie wiele konfliktów wojennych łącznie, pomijając wojny światowe.

      Do niedawna Polska była uważana za kraj niemal pozbawiony zagrożeń naturalnych. W istocie nasz kraj wyróżnia się pod tym względem pozytywnie w stosunku do krajów Europy południowej, nie wspominając już o innych krajach pozaeuropejskich, gdzie według statystyk ma miejsce około 90% wszystkich katastrof naturalnych.

      Nie znaczy to, że w naszym kraju nie zdarzały się żadne nieszczęścia. Źródła historyczne donoszą o trzęsieniach Ziemi na Podhalu i w południowej Polsce (ostatnie większe przejawy tych zjawisk miały miejsce w XVIII wieku). Poważne straty powodowały powodzie, w tym na naszych głównych rzekach Wiśle i Odrze. Katastrofy zdarzały się też na klifowym wybrzeżu Bałtyku. Ilość ofiar, które zginęły w trakcie różnych katastrof przyrodniczych w Polsce należy jednak, na szczęście, liczyć w dziesiątkach a nie w setkach.

     Przełomowym okresem dla wzrostu świadomości społeczeństwa oraz decydentów w odniesieniu do katastrofalnych zagrożeń naturalnych było lato 1997. W okresie tym nastąpiła katastrofalna powódź na Odrze i jej dopływach, która objęła obszary przygraniczne Czech. Polski i Niemiec. Odnotowano kilkadziesiąt ofiar, a znaczące tereny wsi i miast (w tym Wrocławia) znalazły się pod wodą. Do dziś nie wszystkie zniszczenia infrastruktury zostały usunięte.

     Wkrótce potem w Karpatach na niespotykaną skalę uaktywniły się bądź powstały nowe osuwiska. Tutaj również były ofiary śmiertelne a dorobek w wielu przypadkach szeregu pokoleń przepadł bezpowrotnie. Zniszczone została infrastruktura drogowa, mosty, liczne domy i zabudowania gospodarcze. Ryzyko katastrofalnych zagrożeń wzrasta, w związku z coraz częstszym występowaniem ekstremalnych zjawisk hydrologiczno-meteorologicznych. Zmiany klimatyczne powodują coraz częściej powstawanie gwałtownych zjawisk pogodowych - trąb powietrznych, które wcześniej należały w naszym kraju do rzadkości.

     Gwałtownymi zjawiskami przyrodniczymi w Polsce są na obszarach górskich lawiny śnieżne, powodujące niekiedy śmierć nieostrożnych turystów.

     Pomimo ogromnych osiągnięć w zakresie nowych technologii informatycznych i satelitarnych pozwalających na tworzenie nowoczesnych systemów monitoringu i ostrzegania możemy jedynie mówić o próbach minimalizacji zagrożenia. Schylmy się więc pokornie w szacunku przed żywiołami przyrody, przed którymi nie jesteśmy w stanie się w pełni zabezpieczyć.